Ý nghĩa các nghi thức, lễ cúng cuối năm của người Việt

Thời khắc chuyển giao từ năm cũ sang năm mới là lúc các gia đình đều rất tất bật với nhiều công việc phải thực hiện. Một trong những việc đặc biệt chú ý là những nghi thức, lễ cúng cuối năm. Cùng Neu-edutop.edu.vn tìm hiểu ý nghĩa của các nghi thức, lễ cúng cuối năm của người Việt nhé!

Lễ cúng tạ đất cuối năm

Lễ cúng tạ đất, hay còn gọi là lễ cúng tạ thần thổ địa cuối năm thường được tổ chức vào trước ngày ông Công ông Táo và sau rằm tháng Chạp.

Đối với người Việt Nam, Thổ công, còn được biết đến với tên gọi là Thổ thần hay Thổ địa là vị thần cai quản một vùng đất nào đó. Đây là vị thần quan trọng nhất trong gia đình cho nên khi cúng lễ, người ta phải khấn Thổ Công để xin phép cho tổ tiên về.

Lễ cúng tạ đất cuối năm

Lễ cúng tạ đất cuối năm nhằm bày tỏ lòng biết ơn đối với Thổ công, ông bà tổ tiên, các thần linh trong nhà, đồng thời mong các vị chư thần và tổ tiên phù hộ độ trì cho gia đình sẽ có một năm mới yên lành, êm ấm.

Trong văn hóa của người Việt từ xưa đến nay, lễ tạ ơn những vị thần linh trên mảnh đất mà mình đang sinh sống là vô cùng quan trọng bởi nó có ảnh hưởng tâm linh một phần nào đó đến những người sinh sống, làm việc trên mảnh đất, căn hộ,…

Lễ tạ cuối năm – cúng trả lễ

Lễ tạ có nghĩa là “xin lộc” đầu năm và “trả lễ” cuối năm. Vì vậy, gia chủ nên thu xếp đầu năm đi chùa, đền hoặc phủ để tổ chức lễ cầu phúc, cuối năm đi lễ tạ tại nơi đó.

Theo quan niệm dân gian, đầu năm đi chùa cầu may, xin lộc, vay mượn và cuối năm dù bận rộn hay ốm đau cũng cố gắng sắp xếp thời gian của bạn để cúng trả lễ. Đây không chỉ là tín ngưỡng dân gian, mà còn thể hiện truyền thống uống nước nhớ nguồn của người Việt Nam.

Người ta cũng cho rằng “Có vay có trả”, khi ăn lộc Thánh phải biết đền đáp, đáp trả lòng tốt. Một người vô ơn sẽ được đền đáp và sẽ không bao giờ nhận được bất cứ điều gì tốt đẹp. Đi trả lễ cho tâm hồn thanh thản và chào đón năm mới với nhiều may mắn.

 Lễ cúng tất niên cuối năm

Lễ cúng tất niên chính là một trong những lễ cúng cuối năm dùng để đánh dấu việc kết thúc một năm cũ và chuẩn bị bước sang một năm mới. Tất niên sẽ được tiến hành vào đúng chiều ngày 30 Tết âm lịch.

Lễ cúng tất niên cuối năm

Lễ cúng tất niên cuối năm là phong tục tập quán lâu đời và mang nét đẹp đặc trưng của người dân Việt Nam. Sau một năm làm việc mệt mỏi và vất vả, các thành viên trong gia đình ngồi lại bên nhau và chuẩn bị đón năm mới với bữa cơm cúng Tất niên. Vì vậy, mâm cúng tất niên không nên bày biện quá hoa mỹ, cầu kỳ, bạn chỉ cần có tâm cúng những món đồ gần gũi với gia đình mình.

Các hộ gia đình hiện nay đều cúng tất niên ở trong nhà để tạo ra sự ấm cúng cũng như thể hiện sự tri ân thần thánh và tấm lòng của con cháu đến tổ tiên.

Lễ cúng đêm giao thừa

Nghi lễ cúng đêm giao thừa hay còn gọi là Trừ tịch – một nghi lễ nhằm xua đuổi, trục xuất ma quỷ, những điềm xấu, điều xui xẻo. Lễ cúng đêm giao thừa được tổ chức từ 23:00 đến 1:00 sáng, thời gian giữa năm cũ và thời gian của năm mới. Chính vì thế mà người ta thường gọi với cái tên lễ cúng giao thừa.

Ý nghĩa của lễ hội này là rũ bỏ tất cả những điều xấu, không vui trong năm và chào đón những điều tốt đẹp của năm mới. Ngoài việc cúng Giao thừa tại nhà, người Việt thường bày mâm cỗ để cúng Giao thừa ngoài trời.

Lễ cúng đêm giao thừa

 Lễ cúng tiễn ông Táo về trời

Lễ cúng tiễn ông Táo về trời được tổ chức hằng năm vào ngày 23 tháng Chạp. Khi đó, gia chủ sẽ chuẩn bị đầy đủ lễ vật, giấy tiền vàng bạc và cá chép giấy hoặc cá chép sống rồi làm lễ tiễn đưa ông Táo về chầu trời.

Mâm cúng ông Táo về trời

Theo quan niệm của người Việt cổ, ông Công ông Táo hay còn gọi là Táo quân lên chầu trời để báo cáo với thiên đình những việc tốt xấu của gia chủ trong một năm đã qua. Do đó, lễ tiễn đưa ông Táo về chầu trời được tổ chức rất trọng thể. Tục lệ cúng Táo quân cuối mỗi năm cũng từ đó mà ra.

 Lễ cúng rằm tháng chạp cuối năm

Hằng năm, có 3 ngày rằm được cho là lớn, đó là rằm tháng giêng, rằm tháng bảy và rằm tháng chạp. Trong đó, rằm tháng chạp hay còn gọi là rằm tháng 12 âm lịch được coi là lễ cúng rằm cuối năm.

Theo quan niệm của người Việt, các gia đình thường cúng vào chiều ngày 14 âm lịch hoặc sáng ngày 15 âm lịch. Việc sắm lễ cúng rằm tháng Chạp được mọi người chuẩn bị kỹ lưỡng.

Mâm cúng rằm tháng chạp

Lễ vật có thể chuẩn bị mâm chay hoặc mặn và nhiều nơi cúng kèm mâm cơm gia đình. Đối với lễ cúng chay, gia chủ có thể dâng lên các vị thần linh và tổ tiên lễ vật bao gồm hương, hoa tươi, hoa quả, trầu cau, nước sạch, nến hoặc đèn dầu, tiền vàng…

Đối với lễ cúng mặn bao gồm thịt luộc, xôi, bánh chưng, chả giò, các món mặn khác và rượu. Theo quan niệm dân gian, gà trống biểu tượng cho các đức tính trí, dũng, nhân. Vì vậy, vào các ngày lễ người Việt thường làm cỗ lễ với một chú gà trống.

Bài viết trên đã cung cấp ý nghĩa của các nghi thức, lễ cúng cuối năm của người Việt. Hy vọng thông tin trên hữu ích với các bạn và nhớ theo dõi những bài viết tiếp theo của Neu-edutop.edu.vn nhé!

Mua ngay khẩu trang tại Neu-edutop.edu.vn để bảo vệ sức khỏe trong mùa dịch bệnh nhé

Neu-edutop.edu.vn