Cột tro bụi bốc lên từ đỉnh núi lửa St. Helens năm 1980. Ảnh: History
Vụ lở đất nhanh bằng 1/3 vận tốc âm thanh (1.234 km/h) chỉ là một phần nhỏ trong thảm họa từ đợt phun trào núi lửa St. Helens ở Washington vào mùa xuân năm 1980. Tính đến nay, đây vẫn là sự kiện núi lửa chết chóc và gây nhiều thiệt hại nhất trong lịch sử nước Mỹ, theo IFL Science.
Theo Cục Khảo sát Địa chất Mỹ (USGS), dấu hiệu về hoạt động ở núi St. Helens bắt đầu dưới dạng hàng loạt trận động đất nhỏ vào ngày 16/3/1980, dẫn tới đợt phun trào đầu tiên của ngọn núi trong hơn 100 năm vào ngày 27/3 cùng năm. Dòng hơi nước và tro làm vỡ chỏm băng ở đỉnh núi, tạo thành miệng hố rộng 75 m, nhưng vụ phun trào vẫn khá nhẹ so với những gì sắp tới. Các vụ phun trào nhỏ xảy ra trong vài tuần cho tới ngày 22/4, khi đợt hoạt động đầu tiên chấm dứt.
Tới tháng 5/1980, dấu hiệu có một chỗ phình phát triển ở sườn phía bắc ngọn núi ngày càng rõ. Chỗ phình đó là kết quả của magma trồi lên bên dưới mặt đất, tích tụ áp suất giống như quả bóng bay căng phồng. Thảm họa tồi tệ nhất xảy ra vào sáng ngày 18/5/1980 khi núi lửa St. Helens chấn động bởi trận động đất 5,1 độ. Ngay khi rung chấn xảy ra, đỉnh và chỗ phình của ngọn núi trượt xuống tạo thành trận lở đất lớn nhất từng được ghi nhận.
Trong khi lở đất diễn ra ở sườn phía bắc của St. Helens, buồng magma áp suất cao phụt lên như nút bần của chai rượu champagne, gây ra vụ nổ cực mạnh khiến bùn tro văng khắp khu vực rộng 600 km2. Vụ phun trào phá hủy hoàn toàn cả khu vực chỉ trong 5 – 9 phút, giết chết mọi sinh vật sống trong phạm vi đó, nhà nghiên cứu Dan Miller ở USGS cho biết.
Giới chuyên gia ước tính vụ phun trào giải phóng 100 triệu tỷ joule năng lượng với Chỉ số phun trào núi lửa là 5, mức cao nhất trên đất liền ở Mỹ. Nhưng vào chiều tối ngày 18/5/1980, vụ phun trào bắt đầu chậm lại và ngừng hẳn vào ngày hôm sau.
Tổng cộng 57 người thiệt mạng trong thảm họa, chưa kể hàng nghìn động vật sinh sống ở khu vực xung quanh. Thiệt hại về tài sản là hơn 1 tỷ USD. Tro núi lửa lắng đọng được ghi nhận ở ít nhất 11 bang của Mỹ và 5 tỉnh của Canada. Các nhà khoa học cho biết núi lửa St. Helens nhiều khả năng phun trào lần nữa bởi những vụ phun trào tại đây thường diễn ra sau 100 – 300 năm.
An Khang (Theo IFL Science)
Nguồn Bài Viết: https://vnexpress.net/vu-lo-dat-nhanh-nhat-trong-lich-su-4579994.html
