Hố chôn 12 bàn tay hé lộ tập tục của Ai Cập cổ

Nhóm nghiên cứu của nhà khoa học Julia Gresky từ Viện Khảo cổ Đức phân tích những bàn tay phải chôn dưới 3 chiếc hố trong cung điện Hyksos, Avaris, đông bắc Ai Cập, Phys hôm 5/4 đưa tin. Đây là bằng chứng vật lý đầu tiên về một tập tục cổ xưa được nhắc đến trong các tài liệu văn học và tượng hình, đồng thời hé lộ thông tin về mặt tối trong lịch sử của nền văn minh Ai Cập cổ đại. Nghiên cứu mới xuất bản trên tạp chí Scientific Reports.

Được xây dựng trong khoảng năm 1640 – 1530 trước Công nguyên, cung điện Hyksos là kinh đô của Vương triều Hyksos trong Thời kỳ Chuyển tiếp thứ 2 của Ai Cập. Người Hyksos có nguồn gốc từ Tây Á. Họ lập nên vương triều ở Ai Cập và được cho là đã du nhập tục chặt tay phải của quân địch.

Những bàn tay được tìm thấy trong 3 hố riêng biệt ở khu vực vốn là lối vào của cung điện, ngay trước gian đặt ngai vàng. Vị trí này có thể để dễ thấy và tạo ra một khung cảnh ấn tượng với bất cứ ai đến gặp nhà vua.

Do tất cả các bàn tay đều không còn nguyên vẹn và được chôn cùng nhau, nhóm nghiên cứu phải sử dụng một phép xác định phổ biến ở các khu mộ tập thể để tìm ra số lượng bàn tay tối thiểu và tối đa. Kết quả, số lượng bàn tay nằm trong khoảng từ 12 đến 18.

Nhóm nghiên cứu cũng xác định, độ tuổi tối thiểu của chủ nhân các bàn tay là 14 – 21, vì xương đã hình thành đầy đủ sau tuổi thanh thiếu niên. Không có dấu hiệu thoái hóa do tuổi tác nên ngưỡng tối đa là dưới 60 tuổi. Các dấu vết giải phẫu học chỉ ra, có 11 bàn tay thuộc về nam giới. Bàn tay thứ 12 nhiều khả năng thuộc về phụ nữ nhưng chưa chắc chắn.

Nhóm chuyên gia chưa rõ các bàn tay này được lấy từ người chết hay còn sống. Dù là trường hợp nào, bàn tay vẫn mềm mại và linh hoạt khi được đặt xuống hố. Theo phân tích, khả năng lớn nhất là chúng bị chôn xuống hố trong khoảng 24 – 48 giờ sau khi bị thu gom. Một điểm đặc biệt nữa là hoàn toàn không có dấu vết của cẳng tay, cho thấy sự cẩn thận khi tách lấy các bàn tay.

Các nạn nhân nhiều khả năng bị chặt tay trong hoặc ngay trước một buổi lễ nào đó tại cung điện, theo nhóm nghiên cứu. Với người Celt cổ đại, các chiến binh tử trận thường bị chặt đầu trong và sau trận chiến, sau đó gắn lên cọc như chiến lợi phẩm. Trong nghiên cứu mới, các nhà khoa học tin rằng việc chặt tay phải của kẻ thù – gọi là “lấy cúp” – được người Hyksos đưa vào Ai Cập.

Thu Thảo (Theo Phys)