Điều Gì Là Tu Thân, Tề Gia, Trị Quốc, Bình Thiên Hạ?

Chắc hẳn bạn đã từng nghe qua câu nói nói của Khổng Tử: “Tu thân, tề gia, trị quốc, bình thiên hạ”. Vậy bạn hiểu như thế nào về câu nói trên?

“Tu thân, Tề gia, Trị quốc, Bình thiên hạ” chính là 4 bước trong 8 bước để thực hiện 3 cương lĩnh của Nho giáo. Để thực hiện được 3 cương lĩnh này, chúng ta cần phải thực hiện cả 8 bước, nếu chỉ nhắc đến 4 bước sau tức là chưa nắm được hết ý của nó. Tám bước đó là:

• Cách vật: Chính là luôn tiếp xúc, nghiên cứu kỹ sự vật, sự việc để nhận rõ thực chất, phải trái.
• Trí tri: Luôn ngẫm nghĩ để thấu hiểu điều mình đã nhận thức được.
• Thành ý: Tức là không tư lừa dối mình, không lừa dối người, trong ngoài như một.
• Chính tâm: Dạy người ta phải luôn suy nghĩ, hành động ngay thẳng, chính trực và làm chủ bản thân mình.
• Tu Thân: Luôn nghiêm khắc với bản thân mình, sửa chữa những thiếu sót, không bảo thủ, luôn lắng nghe để nhận rõ sai sót nhằm hoàn thiện bản thân.
• Tề gia: Chỉnh đốn gia đình, làm cho gia đình mình tốt đẹp, có nề nếp, gia phong.
• Trị quốc: Cai trị, lo toan đất nước cho có kỷ cương, phép tắc.
• Bình yên hạ: Khiến cho dân an, thiên hạ thái bình, lòng người quy thuận.

Trong văn hóa Trung Hoa, để có thể “tề gia, trị quốc, bình thiên hạ” trước tiên phải “Tu thân”. Tu thân chính là gốc rễ, lấy chữ “hiếu” làm nền tảng, vì đạo hiếu mà trung thành. Phải yêu quê hương thì mới yêu Tổ quốc, phải tận hiếu thì mới có thể tận trung. Tu thân chính là nền tảng cơ bản nhất trong 8 bước kể trên, là mục tiêu mà “cách vật, trí tri và thành ý” cần phải đạt được. Chỉ có tu thân tốt thì mới có thể nói đến “tề gia, trị quốc, bình thiên hạ”. Con người thường bị cảm xúc cá nhân chi phối dẫn đến làm sai, lạc ý chí dẫn đến những hành động thiện vị cá nhân. Tu thân chính là trau dồi, hoàn thiện bản thân, kiểm soát được lý trí, không được để tình cảm lấn át.

“Tề gia”: tức là chỉnh đốn gia đình gia tộc mình, làm cho gia đình mình tốt đep hơn. Gia đình là một tế bào của xã hội, có gia đình mới có xã hội. Bởi vậy, khi gia đình yên ổn thì mới có thể nghĩ đến chuyện “trị quốc, bình thiên hạ”.

“Trị quốc, Bình thiên hạ” tức là cai trị đất nước sao cho có kỷ cương, phép tắc rồi mới làm cho dân chúng thái bình. Người cầm đầu, muốn lãnh đạo được dân chúng, cải tạo đất nước phải là người có đạo đức. Những người có đạo đức mới có khả năng thu phục lòng người, một khi đã có được lòng người thì sẽ có được đất đai, của cải. Từ của cải đó mới có thể đem lại lợi ích cho nhân dân.

Trong lịch sử có rất nhiều tấm gương về cai trị đất nước, phải kể đến như vua Nghiêu, vua Thuấn. Hai vị vua này đã dùng chính sự nhân từ của bản thân để quản lý thiên hạ, nhân dân vì thế mà thực hiện nhân ái. Vua Kiệt, vua Trụ dùng bạo lực để quản lý thiên hạ, yêu cầu dân chúng phải ân ái, khiến dân chúng không những không nghe theo mà còn làm loạn. Cho nên, muốn lãnh đạo, thuyết phục người khác làm theo ý mình, trước tiên phải có những hành vi phù hợp, bản thân phải làm việc thiện, mới có thể khiến người khác làm theo một cách toàn tâm toàn ý được.

Như vậy, để có thể “Tề gia, trị quốc, bình thiên hạ” tất cả phải dựa vào “tu thân”. Bản thân tốt đep thì mới có thể làm tấm gương cho gia đình học tập và noi theo. Gia đình, là một tế bào của xã hội, dẫn dắt được gia đình thì mới có thể nghĩ đến việc trị dân, trị nước. Người đứng đầu của một đất nước phải có chính sách đạo đức nhân nghĩa thì mới làm cho dân chúng được thái bình.

Hy vọng sau khi đọc xong bài viết này, bạn đã được ý nghĩa của “Tu thân, tề gia, trị quốc, bình thiên hạ”, hiểu được tầm quan trọng của “tu thân”, từ đó nỗ lực hơn trong việc rèn luyện bản thân.