Chiếc váy lụa tồn tại 4 thế kỷ dưới đáy biển

Khoảng năm 1650, một tàu buôn chở hàng hóa và hành khách bị đắm ngoài khơi đảo Texel, Hà Lan. Con tàu nhanh chóng bị cát bao phủ và chìm vào quên lãng cho đến năm 2014, khi các thợ lặn Hà Lan nghiệp dư tìm thấy chiếc váy lụa satin đắt đỏ được bảo tồn gần như hoàn hảo và mang lên đất liền. Họ cũng tìm thấy nhiều thứ khác như một chiếc váy khắc bạc, bìa sách, vật dụng giống như đồ vệ sinh cá nhân của phụ nữ thế kỷ 17.

Con tàu đắm được đặt tên là Palmwood (Gỗ dừa) theo loại gỗ trong phần còn lại của xác tàu. Các thợ lặn phát hiện Palmwood ở biển Wadden, phía đông nam biển Bắc. Sau đó, con tàu đã trở thành chủ đề của một cuộc triển lãm bảo tàng cũng như một dự án đa phương tiện sắp triển khai. Nhưng dù thu hút sự quan tâm lớn, nhiều bí ẩn xung quanh chiếc váy lụa vẫn chưa có lời giải, ví dụ, ai sở hữu bộ váy, con tàu đang đi tới đâu và ai đã ở trên tàu.

Những chiếc váy và vật dụng khác đang được trưng bày tại bảo tàng Kaap Skil trên đảo Texel. Sau khi được trưng bày vào tháng 11 năm ngoái, chiếc váy lụa thu hút thêm hàng nghìn lượt khách tham quan so với các mùa đông trước, theo Corina Hordijk, giám đốc nghệ thuật của bảo tàng.

Hai bộ váy có thể được sản xuất vào khoảng năm 1620, nghĩa là chúng đã khoảng 30 tuổi khi chìm xuống đáy biển cùng tàu Palmwood. Các nhà nghiên cứu cho biết, váy lụa có phần eo rộng hơn và có lẽ dành cho phụ nữ lớn tuổi hơn. Trong khi đó, chiếc váy màu bạc nhiều khả năng là váy cưới. Điều này đồng nghĩa, hai chiếc váy có thể thuộc về những chủ nhân khác nhau.

“Những chiếc váy này cực kỳ đắt tiền. Bạn sẽ không nhìn thấy chúng bên ngoài giới hoàng tộc”, Arnold van Bruggen, đạo diễn của phim tài liệu sắp ra mắt về bộ váy, cho biết. Trang phục và các vật dụng cũng giúp giới chuyên gia hiểu thêm về phụ nữ thế kỷ 17, thời kỳ mà sách lịch sử chủ yếu tập trung vào những anh hùng hải quân là nam giới, theo Tjitske Mussche, nhà sản xuất podcast về bộ váy và xác tàu.

Chiếc váy may bằng lụa satin Damask, có họa tiết hoa. Trang phục bao gồm lớp áo lót, tay áo xếp diềm và chân váy dài xếp ly xòe ra ở mặt trước, tương tự thời trang Tây Âu năm 1620 – 1630.

Chiếc váy hiện có nhiều màu như cam, xanh lá cây, vàng, đen, nâu và đỏ, nhưng ban đầu chỉ là một màu. Thuốc nhuộm rất có thể đã phản ứng với nước biển qua nhiều thế kỷ.

Bruggen và Mussche đi đến ba giả thuyết khả dĩ dựa trên thông tin trao đổi cùng các nhà sử học, nhà khoa học và chuyên gia khác. Cả ba đều cho rằng chủ nhân chiếc váy lụa thuộc tầng lớp thượng lưu.

Giả thuyết thứ nhất cho rằng nó thuộc về một đoàn hát kịch đang chạy trốn khỏi Anh. Thứ hai, dựa trên nghiên cứu của một nhà sử học tại Đại học Oxford, bộ váy và các vật dụng khác thuộc về người vợ quá cố của một đại sứ và được đưa về Anh từ Constantinople (thuộc Thổ Nhĩ Kỳ ngày nay). Khả năng thứ ba là những đồ vật này thuộc về một gia đình Đông Âu giàu có đang trốn khỏi Chiến tranh 30 năm (cuộc xung đột lớn diễn ra tại châu Âu trong giai đoạn 1618 – 1648).

Các nhà nghiên cứu tin rằng Palmwood có thể là tàu buôn, đang vận chuyển hành khách và hành lý. Bruggen cho biết, thời điểm đó giao thông đường thủy giữa Anh và Hà Lan rất nhộn nhịp, trong đó có cả những người chạy trốn khỏi cuộc cách mạng Thanh giáo ở Anh.

Mussche hy vọng sẽ có thêm các chuyến nghiên cứu Palmwood cũng như những xác tàu khác. Theo Thijs Coenen, nhà khảo cổ biển tại Cơ quan Di sản Văn hóa Hà Lan (RCE), các chuyến lặn thám hiểm rất tốn thời gian và tiền bạc. Cơ quan này chỉ cử thợ lặn xuống đáy biển hai tháng trong năm do điều kiện thời tiết xấu và thiếu kinh phí. Việc khai quật toàn bộ xác tàu Palmwood dưới đáy biển sẽ mất nhiều năm.

Một vấn đề phức tạp khác là phải đảm bảo các bảo tàng và nhà nghiên cứu đủ khả năng bảo quản và nghiên cứu những vật dụng trong xác tàu một cách an toàn.

RCE đã dùng một loại lưới bao bọc Palmwood để bảo vệ xác tàu khỏi xói mòn và những vấn đề khác, có thể bảo quản nó nhiều thập kỷ. Có rất nhiều vụ đắm tàu từ thế kỷ 17 ở Hà Lan, nhiều xác tàu không được bảo quản tốt như Palmwood và chính phủ phải cân nhắc cử thợ lặn tới đâu.

Coenen cho biết, ông không loại trừ khả năng các thợ lặn của RCE sẽ quay trở lại xác tàu Palmwood trong vài năm tới. Có một điều rõ ràng là xác tàu Palmwood cực kỳ đặc biệt và có thể chứa đựng nhiều giá trị lịch sử.

Thu Thảo (Theo New York Times, National Geographic)